Một số khái niệm cơ bản về lập trình

Những khái niệm cơ bản trong lập trình

Thuật toán

Thuật toán được hiểu là tập hợp các bước hữu hạn để giải một bài toán, là phương pháp để thể hiện lời giản của vấn đề.

Bài viết này chỉ giới thiệu sơ qua khái niệm về thuật toán thôi. Các bạn có thể xem đầy đủ và chi tiết tại đây.

Ngôn ngữ lập trình

Có thể hiểu ngôn ngữ lập trình là ngôn ngữ để viết chương trình, thể hiện thuật toán vào trong máy tính.

Các thành phần cơ bản của ngôn ngữ lập trình gồm:

• Bộ kí tự (character set) hay bảng chữ cái dùng để viết chương trình.
• Cú pháp (syntax) là bộ quy tắc để viết chương trình.
• Ngữ nghĩa xác định ý nghĩa các thao tác, hành động các phải thực hiện, ngữ cảnh của các câu lệnh trong chương trình.

Hiện nay đã có hàng nghìn ngôn ngữ lập trình được thiết kế và hằng năm lại có thêm nhiều ngôn ngữ lập trình mới xuất hiện. Sự phát triển của ngôn ngữ lập trình gắn liền với sự phát triển của ngành công nghệ thông tin. Mỗi ngôn ngữ lập trình phù hợp với một số lớp bài toán nhất định.

Phân loại ngôn ngữ lập trình:

• Ngôn ngữ máy là ngôn ngữ lập trình bậc thấp có tập lệnh phụ thuộc vào một hệ máy cụ thể. Chương trình viết bằng ngôn ngữ máy chỉ sử dụng hai kí tự 0 và 1. Chương trình ngôn ngữ máy được nạp trực tiếp vào bộ nhớ và được thực hiện ngay.
• Hợp ngữ: Hợp ngữ được phát triển nhằm giúp các lập trình viên dễ nhớ các chỉ thị của chương trình hơn. Hợp ngữ tương tự như ngôn ngữ máy nhưng lại sử dụng các ký hiệu gợi nhớ (mnemonics hay mã lệnh hình thức - symbolic operation code) để biểu diễn cho các mã lệnh của máy. Các chương trình hợp ngữ còn bao gồm các chỉ thị vĩ mô (macro instruction) có thể tạo ra nhiều lệnh mã máy. Các chương trình hợp ngữ được chuyển sang mã máy thông qua một chương trình đặc biệt gọi là trình hợp dịch (assembler). Mặc dù hợp ngữ tương đối dễ dùng hơn mã máy nhưng hợp ngữ vẫn được xem là ngôn ngữ cấp thấp bởi vì nó vẫn còn rất gần với từng thiết kế của máy tính.
• Ngôn ngữ lập trình cấp cao nói chung không phụ thuộc vào loại máy tính cụ thể. Chương trình viết bằng ngôn ngữ bậc cao sử dụng bộ ký tự phong phú hơn và phải được chương trình dịch chuyển sang mã máy để máy tính có thể hiểu và được thực hiện. Một số ngôn ngữ lập trình bậc cao như Pascal, C/C++, Java, Visual Basic, ...

Chương trình máy tính

Được định nghĩa là tập hợp hữu hạnh các chỉ thị máy được bố trí, sắp xếp theo một trật tự xác định, nhằm giải quyết yêu cầu của bài toán đặt ra. Chương trình được viết bằng một ngôn ngữ lập trình nào đó.

Chương trình dịch

Chương trình dịch là chương trình chuyển từ mã nguồn ngôn ngữ lập trình sang mã máy để máy tính có thể hiểu và thực hiện được.

Có hai loại chương trình dịch:

• Thông dịch (interpreter): mỗi lệnh trong mã nguồn được dịch lần lượt và thực hiện ngay.
• Biên dịch (Compiler): Toàn bộ chương trình nguồn được dịch sang chương trình đích sau đó thực hiện chương trình vừa biên dịch được. Chương trình đích này có thể lưu trữ và dùng về sau.