Sau 6 năm chờ đợi, Pi Network thông báo sẽ “mở mạng” vào ngày 20/02, cho phép giao dịch đồng Pi ra bên ngoài. Tuy nhiên, ngay từ khi ra đời, dự án này đã gây ra nhiều tranh cãi trong cộng đồng tiền số, đặc biệt về tính minh bạch và công nghệ blockchain mà nó sử dụng.
toc
Lộ trình phát triển hứa hẹn nhưng gây hoài nghi
Pi Network được giới thiệu vào ngày 14/03/2019 bởi Nicolas Kokkalis, Chengdiao Fan và Vince McPhillip, trong đó McPhillip sau đó đã rời đi do bất đồng quan điểm. Ban đầu, ứng dụng của Pi cho phép người dùng “khai thác” Pi trên smartphone mà không cần thiết bị chuyên dụng.
- 2020: Bước vào giai đoạn testnet, triển khai các nút mạng (Pi Node) để kiểm tra khả năng phân tán.
- 2021: Ra mắt “mainnet kín”, cho phép giao dịch nội bộ giữa các thành viên.
- 2023: Công bố kế hoạch “mở mạng” (mainnet mở) vào năm 2024.
Theo Pi Core Team (PCT), đến giữa năm 2023, Pi Network có 60 triệu người dùng. Tuy nhiên, số liệu này bị nghi ngờ vì trình kiểm tra blockchain bên thứ ba như ExplorePi chỉ ghi nhận khoảng 10 triệu ví, còn Pi Door thống kê 6,15 triệu ví vào tháng 10/2024. Số lượng ví hoạt động hàng ngày chỉ khoảng 20.000, cho thấy mức độ tham gia thực tế thấp hơn nhiều so với báo cáo của dự án.
Pi Network có phải là Blockchain không?
Dù tự xưng là một dự án blockchain, Pi Network vẫn chưa đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn phi tập trung:
Cơ chế đồng thuận không minh bạch: Pi sử dụng Federated Byzantine Agreement (FBA) của Stellar, dựa vào sự tin cậy giữa các nhóm thay vì bằng chứng công việc (PoW) như Bitcoin. Điều này đặt ra câu hỏi về mức độ bảo mật, vì hệ thống có thể bị thao túng nếu các nút xác thực thông đồng với nhau.
Mạng lưới vẫn bị kiểm soát: Hiện tại, tất cả các nút mainnet đang hoạt động đều do Pi Core Team quản lý, trái với nguyên tắc phi tập trung của blockchain. Một chuyên gia blockchain trên CoinTelegraph nhận định:
“Mặc dù Pi Network hứa hẹn phi tập trung, nhưng thực tế nó vẫn bị kiểm soát tập trung, khiến nhiều người nghi ngờ về tính minh bạch của dự án.”
Chưa có hợp đồng thông minh (smart contract): Sau 6 năm phát triển, Pi Network vẫn chưa hỗ trợ hợp đồng thông minh – yếu tố quan trọng giúp các blockchain thực sự hữu ích. Trong khi Stellar đã triển khai smart contract từ phiên bản 20, Pi Network vẫn sử dụng phiên bản cũ (19.1), làm dấy lên hoài nghi về sự chậm trễ này.
Cộng đồng Pi: Sự cuồng tín và mô hình Ponzi?
Pi Network có một cộng đồng đông đảo nhưng cũng bị xem là có xu hướng “cuồng tín” do các nguyên nhân sau:
Thói quen "chạm để khai thác": Người dùng Pi chỉ cần mở ứng dụng, nhấn vào biểu tượng “tia sét” mỗi ngày để nhận Pi. Crypto Potato nhận xét:
“Hành động này không có giá trị khai thác hay bảo mật mạng, mà chỉ là một cách để duy trì sự quan tâm của người dùng.”
Mô hình “mời bạn bè” gây tranh cãi: Những người mời nhiều bạn bè tham gia sẽ nhận được nhiều Pi hơn, dẫn đến sự so sánh với mô hình đa cấp (Ponzi).
Áp lực từ cộng đồng: Những ai chỉ trích Pi Network thường bị phản đối dữ dội. Một chuyên gia tiền số nhận xét: “Pi Network đã trở thành một ‘giáo phái’ mới, nơi bất kỳ ai hoài nghi về dự án đều bị công kích.”
Tranh cãi về giá trị của Pi
Một số cộng đồng Pi tin rằng đồng Pi có thể đạt giá hàng trăm, thậm chí hàng nghìn USD. Một nhóm còn đặt “giá đồng thuận” (GCV - Global Consensus Value) ở mức 314.159 USD/Pi, nhưng con số này bị các chuyên gia gọi là “hoàn toàn phi thực tế”.
Nguyên nhân đến từ nguồn cung quá lớn: tổng cung tối đa của Pi là 100 tỷ, trong khi Bitcoin chỉ có 21 triệu. Với nguồn cung khổng lồ như thế, việc Pi đạt giá trị cao như kỳ vọng là rất khó xảy ra.
Khả năng thanh khoản chưa rõ ràng: Hiện tại, Pi chưa được niêm yết chính thức trên các sàn giao dịch lớn. Những sàn trước đây niêm yết Pi IOU như HTX, CoinW đều đã hủy niêm yết để bảo vệ nhà đầu tư trước rủi ro biến động giá.
